TEXT i OBRAZ | czesko-polska wystawa zbiorowa

Serdecznie zapraszamy na wystawę zbiorowa czesko-polską:

TEXT i OBRAZ

26.11.2021 – 30.01.2022

GALERIA PŮDA,
CZESKI CIESZYN, CZECHY 

kuratorki: Dáša Lasotová, Joanna Imielska

OBRAZ – TEXT, czesko – polska wystawa w Galerii Puda v Těšíně (Czechy), jest drugą odsłoną tego tematu, pierwsza miała miejsce w Galerii Wspólnej w Bydgoszczy (Polska) w 2019 roku. Dáša Lasotová, która jest współkuratorką wystawy w swojej twórczości pyta o związek: obrazu i słowa. Relacje między obrazem i tekstem potrafią być bardzo silne i wielopłaszczyznowe. Zanim powstał język pisany królował obraz, to on wyrażał myśli i kształtował przekaz. To właśnie obraz leży u źródeł powstania pisma. Obraz i tekst są wyrazem partnerstwa w operowaniu przestrzenią i czasem, choć mówi się, że obraz lepiej wyraża przestrzeń i dominuje nad tekstem pod względem ilości przekazywanych informacji w jednym akcie percepcyjnym, tekst z kolei lepiej opisuje relacje czasowe, rzeczy konkretne i zależności przyczynowo-skutkowe. 

Anna Maria Brandys w realizacji 12 miesięcy z cyklu Projektariat (nazwa odwołuje się do książki Kuby Szredera ABC PROJEKTARIATU – o nędzy projektowego życia) przywołuje 5 lat pracy w Fundacji Jak Malowana, jak sama pisze: „walczyła o szeroko rozumiane upowszechnianie dostępu do kultury i sztuki”. Jej doświadczenia są skrajne, naznaczone sukcesami i porażkami, ogromem „niemalejących potrzeb i pilnych spraw”^[1]. Obrosła w sterty papierów: notatek, wniosków, dokumentów, ręcznie czerpanego papieru, które dziś wydawać by się mogły zbędne, ale autorka poddała je recyklingowi i wykorzystała do kolejnej realizacji. Sławomira Chorążyczewska odbywa podróż do lat dzieciństwa, odkrywa kolekcję znaczków pocztowych, które stają się „obiektem wnikliwych studiów, śladem pamięci”, materiałem do stworzenia obiektu Nadpisane wspomnienia.„Nostalgia, zatrzymany czas przeszły staje się spoiwem nowej materii jako symbolicznej powłoki damskiej sukienki niejako substytutu dojrzałej kobiety z bagażem doświadczeń i artefaktem stawianym na głowie. Staje się metaforą w relacji do nadpisanego obrazu teraźniejszości, myśli i słów. Wracają wspomnienia, ożywają emocje, może i są one przyczyną do chwili refleksji, a w efekcie możliwością odszukania samej siebie w teraźniejszości, zapisując na nowo osobistą historię”^[2]. Joanna Imielska kontynuuje swoje archeologiczne poszukiwania, tym razem wydobyła z chaosu rzeczy odnalezionych Głosy i Tygodniki Katolickie z lat 50-tych XX w. Wykorzystanie starego papieru, nadało pracom specyficzny charakter, mocno zaznaczył się wątek ekologiczny, ale w tym cyklu to słowo staje się motywem przewodnim. Teksty – głównie dotyczące kobiet – zostały skomponowane na zasadzie gier i rebusów do rozwiązania. Czy coś podpowiadają nam tytuły: Kobieta też stwarza nową epokę,Kobieta też jest człowiekiem, Pieśń w życiu kobiety, a może Poduszka szepce do uszka… Inspiracją dla cyklu pt. Święte kobietySzymona Kałmuczaka były strajki kobiet, które miały miejsce w Polsce w 2020 i 2021 roku. Sprowokowały one pytanie: czy w XXI w. kobiety muszą udowadniać ważność swojego głosu?  Autor portretuje zwykłe dziewczyny, odwołuje się do ikonografii przedstawiania świętych kobiet, w gronie których znajdują się mniszki, matki, panny, dziewczęta, wojowniczki, królowe… Łączy elegancję i subtelną symbolikę religijną z mocnym, pozbawionym subtelności tekstem. Prace Magdaleny Kleszyńskiej to zapis metafizycznej podróży w czasie i przestrzeni, przemieszczania się „pomiędzy punktem a, a punktem b – czasem zmierzając z x do x – gdzie przestrzeń nie jest określona geograficznie czy topograficznie – nie ma swojego miejsca usytuowanego na żadnej znanej nam mapie” ^[3]. Przestrzeń naznaczona jest wieloma znakami-symbolami, które autorka  wychwytuje z otaczającej ją codzienności, zapisuje je za pomocą cyfr, liter i słów, tworzy bardzo atrakcyjne wizualnie obrazy wzbogacone o elementy werbalne, ustala pomiędzy nimi interesujące relacje i zależności. Paulina Komorowska-Birger od 2019 roku realizuje prace z cyklu Kolekcja Pauliny Komorowskiej-Birger w rękach prywatnych, we współpracy z bliskimi autorce osobami, którym proponuje przekazanie do artystycznej interpretacji emocjonalnie ważnych przedmiotów. Po autorskiej interwencji, wykorzystując palnikową technikę przetapiania „szklanych nici”,  przedmioty wracają do właścicieli z certyfikatem własności i zdjęciem pracy. Obiekt Listy Joanny powstał z listów, które autorka dostała od Joanny Imielskiej, listy te już nigdy nie będą odczytane, zapiszą się jedynie w pamięci. Pamięć to również słowo-klucz do cyklu obrazów Czaszka i słowo Aleksandry Simińskiej. Jej prace są hołdem dla bliskich, którzy odeszli, autorka lokuje w nich swoje wspomnienia, są one przedłużeniem istnienia, śladem który pozostawia dla innych. Anna Tyczyńska prezentuje instalację, na którą składa się niewielka rzeźba „czytającej”, siedząca na otwartej książce z 1909 roku zatytułowanej: „Pieśni gęślarskie. Car Łazarz czyli Bój Kosowski”. Praca wykonana jest z plasteliny, jak sama autorka dodaje „nietrwałego materiału służącego co najwyżej szkicom rzeźbiarskim, naznaczona jest odciskami moich palców i jest wyrazem osobistego zaangażowania i podejścia do projektu”. 

Prezentowane prace w ciekawy sposób łączą elementy wizualne i werbalne, wchodzą one ze sobą w interakcje i zależności, budują przekaz bardzo osobisty i emocjonalny.   

Joanna Imielska

^[1] A. M. Brandys, Projektariat, 2021.

^[2] S. Chorążyczewska, Nadpisane wspomnienia, 2021.

^[3] M. Kleszyńska, JOURNEY, 2015.

Dáša Lasotová

Galerie Půda v Českém Těšíně 2021 

V souboru prací uvedených v těšínské expozici nazvané TEXT A OBRAZ můžeme sledovat škálu interakcí obrazových a verbálních prostředků. Vizuální formou se projevují mnohé vztahy mezi oběma vstupními znakovými systémy. Formy a obsahy prokazují aspekty alfabetické, citační, filosofické, kaligrafické, konceptuální, lettristické, meditační, poetické, procesuální, satirické, tautologické, transkripční, vztažné …

Volný verš Karla Adamuse pochází z cyklu jeho peripatetických básní, kreseb tvořených za chůze, někdy limitovaných časem výstupu na horu, někdy kreslených na jednotlivých čakrách, někdy provázený meditací záměrnou, jindy v návaznosti na pohyb přicházející. 

Milan Cieslar v obraze Prach cituje verš z Bible. V katolické liturgii je prach uváděn do souvislosti s popelem. Přijmeme-li za prach také proudem vody smývané nebo proudem vzduchu nanášené pigmenty, rovněž celý proces tvoření obrazu lze chápat jako tautologickou metaforu prachovosti člověka. 

Tautologické Stíny Jakub Guziur uvádí jako práce, které lze považovat za konkrétní básně zkoumající, nakolik lze u verbovizuálního znaku sblížit označující a označované. Slovo „stíny“ (verbální znak) je v ploše vizualizováno tak, aby připomínalo stín (vizuální znak); jelikož je slovo vygravírováno a černě natřeno na průhledném plexiskle, samo rovněž vrhá skutečné stín(y) v prostoru. Plexisklo je pojímáno jako neviditelná stránka, což naznačují i rozměry odpovídající formátu A4 a A2. Práce rozvíjejí koncept tzv. vizuálního eseje představeného ve stejnojmenné publikaci. 

Tomáš Koudela v díle Škoda, komprimujícím vizuální komponeny (parafráze poznávací značky na „ušpiněném“ zrcadle) s verbálním textem (satirické „trojverší“), pojímá historické, politické i osobnostní konotace. 

Dáša Lasotová adjustovaným textem dívám se očima slovz cyklu Studie vnímání akcentuje  vztah obrazového a verbálního/pojmového v procesu komunikace. 

Milan Lasota v prezentovaných listech z cyklů Daktylických slovníků zaznamenává transkripci latinky do znakového písma neslyšících, které je formulováno kodifikovaným postavením ruky – zápěstí, dlaně, prstů. V listech klade vedle sebe obě alfabetické podoby slov, zde jmen ADAMUS, WOJNAR. 

Multimediální tvorba Eduarda Ovčáčka je zaměřena především na výtvarné využití písma a znaku. Autor se rovněž věnuje lettristické fotografii, prostorovým akcím a instalacím, které dokumentují využití písma a znaků. V obraze Konstelace spojuje kombinovanou techniku s digitálním procesem. 

Václav Rodek o své sérii obrazů Nevyřčeno píše: V počátku této série šlo znečitelnění textu o životních tautologiích, které jsem nebyl schopen po napsání na obraz akceptovat. Po znehodnocení textu „škrtáním“ díky barevnému zápisu zůstává v obraze zakódován neverbální, vizuální pocit z informace. Metoda se dala uplatnit jako terapie z nastalých životních situací, takže v dalších realizacích jsou poškozeny zápisy z běžného života. Typickým znakem této série je vyosení obrazu ve směru napsaného textu. Obrazy jsou „nakřivo“, jako, by po otřesu. Série obrazů Nevyřčeno byla dále rozšířená o obrazy „Vykonáno“, kde jsou znehodnoceny texty, které popisují situace, které se odehrály, ale které by mohly kompromitovat, nebo urážet aktéry a o „Inzeráty“, které mohou být parodické, nebo neetické.  

Objekt Ladislava Szpyrce Text a obraz staví do pozice textu obraz, který svou formou černého čtverce ukazuje až ke Kazimíru Malevičovi a do pozice obrazu tautologický text formulovaný barvami, tvary a prostorem.  

Jan Wojnar v sedmdesátých letech dvacátého století ve svém hledání a objevování vztažnosti začal realizovat Mřížkové básně, v nichž konfrontoval stejnost a odlišnost dvou zvolených forem nebo jejich modifikací. Objevený princip dále zkoumal a varioval jeho projevy ve své další tvorbě.

Čeští autoři se narodili v letech třicátých, čtyřicátých, padesátých, šedesátých a sedmdesátých, v rozpětí let 1933 – 1978, v Třinci, Plzni, Ostravě, Lískovci u Frýdku Místku, Karviné a Českém Těšíně.