Filip Żuchowski | Znak przestrzenny w przestrzeni kulturowej jako instrument identyfikacji miejsca

26.11-10.12.2020

Galeria Rotunda
Al. Marcinkowskiego 29, Poznań

Wystawa jest prezentacją pracy doktorskiej przygotowanej pod kierunkiem promotora dr. hab. inż. arch. Stanisława Sipińskiego, prof. UAP.

Posiedzenie Komisji Doktorskiej odbędzie się w dniu 14.12.2020 o godz. 11.00, na której nastąpi publiczna obrona rozprawy doktorskiej Pana mgr. Filipa Żuchowskiego.

https://meet.google.com/yun-zkzq-xcu

Kluczowa dla rozumienia pojęcia znaku przestrzennego, rozumianego jako nośnik określonych znaczeń, jest jego przestrzenność. Z pojęciem przestrzenności ściśle powiązana jest skala i usytuowanie, gdzie usytuowanie zazwyczaj definiuje skale. W oparciu o zebrane materiały, autor proponuję definicję znaku przestrzennego jako  niepowielanego obiektu / założenia, dedykowanemu konkretnej lokalizacji, mającej charakter przestrzenny oraz znaczenie w przestrzeni kulturowej. Projektanci kształtują scenerię w taki sposób, aby była ona jak najbardziej zrozumiała dla odbiorcy – zarówno we fragmentach, jak i w swojej całej strukturze. Rozwoju symboliki nie da się osiągnąć bez klarownej struktury czy wyrazistej tożsamości.Ukazując niezwykłość i sensowność miejsca, miasto może zapewnić podstawę dla gromadzenia się i organizowania tych czy innych znaczeń oraz skojarzeń dla znaku przestrzennego.

Doprowadzenie do odbioru informacji ze znaków przestrzennych jest głównym wyzwaniem komunikatywnym w procesie projektowo-twórczym. Warunki odbioru nie tylko opisują pewne zjawiska, ale także określają sytuację, w której obserwator /odbiorca się znajduje. Architektura zmienia obraz miasta, jest jego pieczątką, sygnaturą, sprawczym elementem identyfikacji wizualnej. Dzieło architektoniczne jest dziełem złożonym, jego forma i wygląd w bezpośrednim spostrzeżeniu są względnie autonomiczne w stosunku do całości. Znaki przestrzenne są wymagającymi projektami o kilku celach. Początkowo budowane są po to, by przedłużyć ludzką pamięć i nadać lokalizacji przestrzenności. Jednocześnie są one również częścią składową procesu identyfikacji miejsca, narzędziami ustalania tożsamości w zdefiniowanym krajobrazie kulturowym. Mając to wszystko na uwadze, w całej swojej złożoności, efekt, jaki może wywrzeć zbudowany znak przestrzenny, opiera się przede wszystkim na jego zakotwiczeniu w specyfice miejsca i jego zawartości, uznanej i wykonanej przez architekta.

Samo miejsce nie jest wystarczającym źródłem kreowania nowej wartości przestrzennej. Znak przestrzenny lokalizowany jest w danym miejscu z intencją kreacji, z intencją wytworzenia nowej wartości. Tę kreację zapewnia mu nie wyjątkowo piękne okoliczności przyrody czy najważniejsze historycznie miejsce w mieście, a krajobraz kulturowy. Wykorzystanie unikalnych warunków lokalizacji w danej przestrzeni, stanowi o wyjątkowości znaku przestrzennego. Ponadto może wzmocnić poczucie miejsca, co ma ogromne znaczenie, jeśli znak przestrzenny zostanie umieszczony w wyjątkowym miejscu. W tym przypadku konieczne jest rozróżnienie między charakterem miejsca, określonym przez język architektoniczny, a poczuciem miejsca jako procesu warstwowego, którego integrację osiąga się poprzez interakcję między ludźmi a miejscem. Funkcjonalnie, znak przestrzenny działa jak punkt odniesienia, widoczny pod wieloma kątami i z różnych odległości. W sytuacjach, w których znak przestrzenny ma być kontynuacją już zastanego krajobrazu kulturowego, istotna pozostaje kwestia projektowania w kontekście. W Saint Louis Saarinen zdecydował się nie nawiązywać do istniejącej zabudowy. Takie decyzje mają ogromne znaczenie i nie powinny być powierzane wyłącznie projektantowi, ponieważ stwarza to możliwość, że projekt zostanie wyobcowany z kontekstu i tym samym stanie się projektem generycznym. Znak przestrzenny odłączony od miejsca grozi niezrównoważonym rozwojem społecznym, zagrażając w ten sposób zachowaniu historii tego miejsca.